Oświetlenie awaryjne – wszystko, co powinieneś wiedzieć

Bezpieczeństwo osób przebywających w niektórych budynkach może zależeć od obecności oświetlenia. Konieczne jest więc przygotowanie się na przerwy w dostarczaniu zasilania. W sytuacjach podbramkowych niezbędne okazuje się oświetlenie awaryjne. Dowiedz się, czym jest i jak działa. Sprawdź również, gdzie wymagane jest oświetlenie awaryjne, jakim normom podlega i w jaki sposób przepisy regulują jego rozmieszczenie czy też eksploatację.

Czym jest oświetlenie awaryjne?

Oświetlenie awaryjne to instalacja działająca wtedy, gdy występuje przerwa w zasilaniu oświetlenia podstawowego. Ma ono ogromne znaczenie szczególnie w obiektach publicznych, w których przebywa dużo ludzi. Nagły brak zasilania może bowiem wywoływać w takich miejscach bardzo groźną panikę. Zasady dotyczące zastosowania oświetlenia awaryjnego są regulowane przez przepisy prawa. Tego rodzaju instalacje podlegają też wymogom europejskich norm PN-EN 1838 i PN-EN 50 172.

Oświetlenie awaryjne musi być zasilane z niezależnego źródła, by mogło działać nawet w przypadku zaniku napięcia w sieci. Można je podzielić na dwie grupy:

• oświetlenie ewakuacyjne – umożliwiające bezpieczne opuszczenie budynku w sytuacji awaryjnej,
• oświetlenie zapasowe – umożliwiające kontynuację czynności prowadzonych w budynku i uniknięcie zakłóceń związanych z brakiem zasilania.

Oświetlenie zapasowe może być wykorzystywane również jako oświetlenie ewakuacyjne – nie trzeba tworzyć dwóch oddzielnych instalacji do pełnienia tych funkcji. Należy jednak pamiętać, że wówczas system musi spełniać odpowiednie normy, również dla wyrobów i przewodów. Awaryjne oświetlenie zapasowe musi również działać przez co najmniej 1 godzinę od zaniku oświetlenia podstawowego.

Gdzie jest wymagane oświetlenie awaryjne?

Przepisy dokładnie określają, gdzie należy montować oświetlenie awaryjne i gdzie należy wykonywać pomiary oświetlenia. Jest to wymagane:

1. w pomieszczeniach:
   • widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych,
   • audytoriów, sal konferencyjnych, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych przeznaczonych dla ponad 200 osób,
   • wystawowych w muzeach,
   • garaży oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym o powierzchni ponad 1 000 m²;
2. na drogach ewakuacyjnych:
   • z wymienionych powyżej pomieszczeń,
   • oświetlonych wyłącznie sztucznym światłem,
   • w szpitalach i innych budynkach, w których przebywa znaczna ilość ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
   • w wysokościowcach i innych wysokich budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach mieszkalnych;
3. w budynkach tymczasowych, jeżeli są wykorzystywane do celów widowiskowych lub organizowania innych zgromadzeń;
4. w pomieszczeniach z obudową pneumatyczną, jeżeli mają być wykorzystywane jako tymczasowe budynki PM o gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 1000 MJ/m²;
5. w tymczasowych budynkach typu namiotowego przeznaczonych do celów widowiskowych;
6. w pomieszczeniach dyspozytorni, technicznych pomieszczeniach tłoczni gazu oraz na terenie tłoczni.

Ponadto awaryjne oświetlenie zapasowe należy montować w pomieszczeniach, w których przy awarii zasilania podstawowego występuje konieczność kontynuowania określonych czynności lub ich bezpiecznego zakończenia.

Rozmieszczenie oświetlenia awaryjnego

Aby oświetlenie awaryjne należycie spełniało swoją funkcję, a także wymogi norm, którym podlega, musi być odpowiednio rozmieszczone i zamontowane. Ma to szczególne znaczenie w przypadku opraw stosowanych podczas ewakuacji. Konieczne jest zapewnienie odpowiedniej widoczności, dlatego nie mogą one być rozmieszczone zbyt rzadko.

Najważniejsze zasady dotyczące oświetlenia ewakuacyjnego mówią o tym, że oprawy powinny się znajdować:

a także:

• w innych strefach niebezpiecznych,
• w innych miejscach, które powinny być dostępne w przypadku awarii oświetlenia podstawowego.

Niezbędne jest też zapewnienie odpowiedniego natężenia oświetlenia awaryjnego we wszystkich miejscach, w których jest ono montowane.
O czym należy pamiętać?

• Na drodze o szerokości 2 metrów natężenie światła powinno wynosić minimum 1 lux w centralnym pasie o szerokości 1 metra (mierzone na poziomie podłogi). Szersze drogi mogą być potraktowane jako strefa otwarta lub połączenie kilku dróg.
• W strefach otwartych, w których nie ma wyznaczonych dróg ewakuacji (np. w halach), średnie minimalne oświetlenie na poziomie podłogi powinno wynosić 0,5 lx (z wyłączeniem obwodowego pasa o szerokości 0,5m). Zaleca się też oświetlenie przeszkód występujących na wysokości do 2 m od podłogi. Stosunek maksymalnego natężenia oświetlenia do minimalnego natężenia oświetlenia w strefie otwartej nie powinien być większy niż 40:1.

• W strefach wysokiego ryzyka, czyli w miejscach, w których oświetlenie jest konieczne dla zakończenia prowadzonych działań o niebezpiecznym charakterze, natężenie oświetlenia nie powinno być mniejsze niż 15 lx (mierzone na płaszczyźnie odniesienia). Powinno być również nie mniejsze niż 10% natężenia oświetlenia wymaganego w określonych warunkach. Stosunek maksymalnego natężenia oświetlenia do minimalnego natężenia oświetlenia w strefie wysokiego ryzyka nie powinien być większy niż 10:1.

Znaki ewakuacyjne

Do prawidłowego oznaczenia kierunków ewakuacji niezbędne jest użycie odpowiednich znaków (o określonych wymiarach, formie i kolorystyce, które określa norma PN-EN ISO 7010:2012). Zgodnie z normami muszą one być również właściwie oświetlone – w taki sposób, by jednoznacznie wskazywać drogę ewakuacji. Dokładne wymagania w tym zakresie przedstawia norma PN-EN 1838:20013-11. Znaki ewakuacyjne należy rozmieścić w taki sposób, by były widoczne ze wszystkich punktów wzdłuż drogi ewakuacji. Ich luminancja powinna wynosić co najmniej 2cd/m². Można zastosować podświetlane wewnętrznie znaki bezpieczeństwa zasilane w trybie ciągłym – to rozwiązanie korzystne przede wszystkim tam, gdzie osoby przebywające w obiekcie mogą nie znać zbyt dobrze jego topografii. Ponadto takie znaki są widoczne z większych odległości. Więcej o znakach ewakuacyjnych piszemy w artykule na blogu.

Okresowe pomiary oświetlenia awaryjnego

Parametry oświetlenia awaryjnego powinny być okresowo kontrolowane. Dokładnych pomiarów oświetlenia awaryjnego należy dokonywać nie rzadziej niż raz w roku – mówi o tym Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Muszą być one dokonywane z użyciem specjalistycznego sprzętu – luksomierza o podwyższonej dokładności, który sprawdza natężenie światła.

Pomiary oświetlenia awaryjnego wykonane przez specjalistów obejmują nie tylko sprawdzenie natężenia światła w określonych miejscach, ale również wskaźnik oddawania barw czy czas działania instalacji, który musi wynosić przynajmniej jedną godzinę. Ponadto kontroler sprawdza stosunek maksymalnego do minimalnego natężenia oświetlenia i porównuje go z obowiązującymi normami w zależności od strefy. Wszystkie wyniki przedstawione są w sporządzonym przez niego protokole dostarczanym zleceniodawcy jeszcze tego samego dnia.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Zapraszamy do kontaktu z naszą firmą!